Ο «ΕΘΝΙΚΟΣ ΦΡΟΥΡΟΣ ΛΑΚΩΝΙΑΣ – Εβδομαδιαία πολιτική εφημερίς των απανταχού εθνικοφρόνων Ελλήνων» υπήρξε μια εφημερίδα της Σπάρτης που άφησε έντονο αποτύπωμα στην ιστορία του τοπικού τύπου. Εκδόθηκε στα 1946 από τον Δ. Λ. Θεοφιλόπουλο ενώ το 1994 ανέλαβε την έκδοσή της η κόρη του ιδρυτή, κ. Δώρα Δ. Θεοφιλοπούλου. Λόγω της πολιτικής της τοποθέτησης η εφημερίδα «ΕΘΝΙΚΟΣ ΦΡΟΥΡΟΣ ΛΑΚΩΝΙΑΣ» αλλά και ο εκδότης της, Δ. Λ. Θεοφιλόπουλος (ένας άνθρωπος παθιασμένος με τη δημοσιογραφία) έκαναν φανατικούς φίλους αλλά και φανατικούς αντιπάλους.
Σήμερα, απαλλαγμένοι από τα πάθη του παρελθόντος, μπορούμε να σκύβουμε πάνω από τον τύπο παρελθόντων εποχών και να προσπαθούμε να ανιχνεύσουμε και να «διαβάσουμε» την κοινωνία και τη ζωή του τόπου μας, σ’ εκείνα τα πολύ δύσκολα και σκοτεινά (πολλές φορές) χρόνια. Η μελέτη του Τύπου (οποιουδήποτε Τύπου) αποτελεί εντρύφηση στην Ιστορία.
Από το φύλλο, λοιπόν, της εφημερίδας «ΕΘΝΙΚΟΣ ΦΡΟΥΡΟΣ ΛΑΚΩΝΙΑΣ» της 19ης Μαρτίου 1950, μπορούμε να αντλήσουμε μικρές και μεγάλες ειδήσεις και σχόλια, τα οποία φωτίζουν, με τον τρόπο τους, τη ζωή και τα συμβαίνοντα στη Σπάρτη και στην ευρύτερη περιοχή της χρονιάς εκείνης.
Το 1950, στη Σπάρτη, Δήμαρχος είναι ο γιατρός Γ. Μηνακάκης και η Ελλάδα είναι μια ρημαγμένη χώρα από τον πολυαίμακτο εμφύλιο πόλεμο, ο οποίος, αν και τελείωσε στα πεδία των μαχών το 1949, ωστόσο, συνεχίστηκε για πολλά χρόνια στο κοινωνικό πεδίο.
Στις εκλογές της 6ης Μαρτίου 1950 που έγιναν με απλή αναλογική κανένα κόμμα δεν απέκτησε πλειοψηφία. Τελικά, ο Ν. Πλαστήρας, επικεφαλής του κόμματος ΕΘΝΙΚΗ ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΕΝΩΣΙΣ ΚΕΝΤΡΟΥ (ΕΠΕΚ), σχημάτισε κυβέρνηση συνασπισμού με τα κόμματα του Κέντρου, η οποία κράτησε μόνο λίγους μήνες, από τον Απρίλιο έως τον Αύγουστο του 1950.
Ας δούμε, λοιπόν, τι καταγράφει ο ΕΘΝΙΚΟΣ ΦΡΟΥΡΟΣ ΛΑΚΩΝΙΑΣ σ’ εκείνο το φύλλο της 19ης Μαρτίου 1950, πριν από 73 ολόκληρα χρόνια (τα σχόλια δικά μου):
Ιστορίες του Εμφυλίου
-Ο Εμφύλιος πόλεμος είναι ακόμα παρών και οι νικητές πρέπει να δικαιώνονται σε όλα τα επίπεδα και το κράτος όχι μόνο πρέπει να τους αναγνωρίζει και να τους τιμά αλλά και να πληρώνει με τα λεφτά όλων τις δικές τους παρανομίες, αυτές που είχαν γίνει «από κεκτημένην συνήθειαν». Από την άλλη μεριά κάποιος κακομοίρης έχασε στον πόλεμο και στον εμφύλιο τέσσερα ζώα του και ζητά από το κράτος βοήθεια:
Α.«Αντισυμμοριακαί ομάδες Μανιατών είχον λάβει κατά καιρούς από καταστήματα τροφίμων διάφορα τρόφιμα από κεκτημένην συνήθειαν χωρίς να πληρώσουν. Τας ομάδας ταύτας ανεγνώρισε το κράτος και μάλιστα όταν ανέλαβεν ο εθνικός στρατός την εκκαθάρισιν της Πελοποννήσου και ενομιμοποίησεν ούτω τας πράξεις των. Τούτου γενομένου νομίζομεν ότι το κράτος ανέλαβε και τας υποχρεώσεις των και οφείλει ν’ αποζημιώση τους επαγγελματίας εκείνους οίτινες πράγματι έχουν λαμβάνειν και εις τους οποίους ακόμη οφείλονται.»
Β. «Ο Απόστολος Βούλγαρης εκ Βουτιάνων, άστεγος, απώλεσεν 2 ζώα εις Αλβανίαν, 2 του επήραν οι αντάρται, εν όλω τέσσαρα. Τώρα έχει ένα στραβό 25 ετών και εντελώς άχρηστο και δι’ αιτήσεώς του ζητεί παρά της αρμοδίας επιτροπής της Νομαρχίας να του δοθή ζώον εξ εκείνων άτινα διανέμονται. Νομίζομεν ότι δίκαιον είναι το αίτημά του.»
Έκθεσις Ζωγραφικής Ευάγγ. Μαυρικάκη
-Όμως, μέσα στο χέρσο χωράφι του πολέμου της Αλβανίας, της κατοχής και του εμφυλίου, κάποια λουλούδια φυτρώνουν και προσπαθούν να δώσουν ζωή και ομορφιά: Έτσι, ο περίφημος ζωγράφος – αγιογράφος της Σπάρτης Ευάγγελος Μαυρικάκης, πραγματοποιεί την Β΄ καλλιτεχνική έκθεση πινάκων του.
Ο Ευάγγελος Θεοδ. Μαυρικάκης, καταγόταν από την Σύρο, αλλά έζησε και δημιούργησε επί χρόνια πολλά στη Σπάρτη, στη Λακωνία αλλά και σ’ ολόκληρη την Ελλάδα. Αρχικά, ακολούθησε, στην Αγιογραφία, την δυτικοευρωπαϊκή τεχνοτροπία, ύστερα, όμως, με την καθοδήγηση του μεγάλου Φώτη Κόντογλου, δασκάλου και φίλου του, προσχώρησε στην βυζαντινή αγιογραφία, γενόμενος ένας εκ των κορυφαίων αγιογράφων της Ελλάδας. Φιλοτέχνησε πάνω από 100 φορητές εικόνες και αγιογράφησε πάνω από 70 ναούς σ’ ολόκληρη την Ελλάδα. Η υπέροχη βυζαντινή αγιογράφηση του Α. Νίκωνος Σπάρτης είναι δικό του δημιούργημα. (Κρίμα που η Σπάρτη και οι φορείς της τον έχουν αγνοημένο επί τόσες 10ετίες):
ΕΚΘΕΣΙΣ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗΣ
«Σήμερον στην επί της κεντρικής πλατείας πρώην αίθουσα της Τραπέζης Εμπορικής Πίστεως, θα λάβη χώραν η β΄ καλλιτεχνική έκθεσις του ζωγράφου-αγιογράφου κ. Ευαγγ. Μαυρικάκη.
Η εν λόγω έκθεσις τελεί υπό την προστασίαν του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου μας κ. Διονυσίου (Δάφνου) και των αξιοτίμων κκ Νομάρχου Λακωνίας και Δημάρχου Σπαρτιατών.»
Θίασοι καλλιτεχνικοί στο Φλοράλ
-Στη Σπάρτη του 1950 λειτουργούν 2 χειμερινά σινεμά, το ΑΤΤΙΚΟΝ και το ΦΛΟΡΑΛ. Εκτός από τις ταινίες που προβάλλουν καθημερινά, γίνονται χώρος και για καλλιτεχνικά-μουσικά θεάματα από διάφορους περιοδεύοντες θιάσους και μεμονωμένους καλλιτέχνες (Έλληνες και ξένους) τους οποίους συνοδεύουν φήμες δήθεν διεθνούς κλάσεως κλπ, κλπ. Πάντως το σπαρτιατικό κοινό ανταποκρίνεται, μιας και η ανάγκη ν’ ανοίξουν παράθυρα στη θλίψη και στη μιζέρια των καιρών έχει γίνει ανάγκη ζωής:
ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΑ
«Ανεχώρησεν εκ της πόλεως ο προ ημερών αφιχθείς Μουσικοχορευτικός θίασος, αφού έδωσε σειρά παραστάσεων εις το κινηματοθέατρον Φλοράλ.»
«Το φιλοθεάμον κοινόν της Σπάρτης εχειροκρότησεν ενθουσιωδώς τον γνωστόν τραγουδιστήν Γκρεγκόρ.»
«Εις το κινηματοθέατρον «Φλοράλ» καταπλήσσει κάθε βράδυ του συμπολίτας, με την περίφημην ατραξιόν του ο CONDI GARD, το αηδόνι του Γκρην Παρκ.
Ο εξαίρετος αυτός καλλιτέχνης, παίζει κιθάρα, σαξοφών, κλαρίνο, μπουζούκι, τζάζ και εκτελεί διάφορες μιμήσεις. Συνοδεύεται δε από δύο Έλληνας καλλιτέχνας, τους κ.κ. Χ. Καρδάσην και Κ. Γιάνναλην.»
Εμπορικόν ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΥ
-Τα καταστήματα ρούχων, τα «εμπορικά», όπως τα λέγαμε κάποτε, έγραψαν μια μακρά και όμορφη ιστορία στη Σπάρτη. Από τη μια μεριά της πλατείας, στις καμάρες της ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΣ, ήτανε τα «εμπορικά» και στην απέναντι μεριά ήτανε τα «υποδηματοποιεία». Ένα από τα πλέον μακροβιότερα και ιστορικά εμπορικά της Σπάρτης ήταν το Εμπορικό ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΥ, το οποίο έφτασε ως τις μέρες μας υπό τη διεύθυνση του διακεκριμένου Σπαρτιάτη κ. Ιωάννη Φιλιππόπουλου. Διαβάζουμε:
ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΙΣ
«Την 27ην τρέχοντος μηνός (σσ:Μάρτιος 1950) και ώραν 6ην απογευματινήν, θέλουσι τελεσθεί τα εγκαίνια του νεοϊδρυθησομένου Εμπορικού Καταστήματός μου επί της Λεωφόρου Αμαλίας (σσ: σημερινής Λυκούργου) και εις την πρώην αίθουσαν της Τραπέζης Λακωνίας, παραπλεύρως Φαρμακείου Ιωάννου Γεωργίου.
Παρακαλώ άπαν το αξιότιμον κοινόν της πόλεως Σπάρτης και περιχώρων όπως τιμήση δια της παρουσίας του την τέλεσιν των εγκαινίων.»
Διατελώ μετά τιμής
ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ
Εμποροπανήγυρις στο Ξηροκάμπι
-Παλαιότερα, κατά την εορτή των Α. Τεσσαράκοντα Μαρτύρων, στις 9 Μαρτίου, γινόταν στο Ξηροκάμπι της Σπάρτης μεγάλη εμποροπανήγυρις, η οποία συγκέντρωνε πλήθη κόσμου από την γύρω περιοχή, που εύρισκαν ευκαιρία να αγοράσουν τα αναγκαία για το σπίτι και την οικογένεια. Στην ετήσια αυτή εμποροπανήγυρη του Ξηροκαμπίου έρχονταν και πολλοί έμποροι λαδιού από Καλαμάτα και Αθήνα, για να αγοράσουν το φημισμένο κι εκλεκτό λάδι νέας εσοδείας της ντόπιας παραγωγής:
Η ΕΜΠΟΡΟΠΑΝΗΓΥΡΙΣ ΞΗΡΟΚΑΜΠΙΟΥ
(Του ανταποκριτού μας)
«Την 9ην Μαρτίου, εορτήν των Α. Τεσσαράκοντα, έγινε η ετησία εμποροπανήγυρις εν Ξηροκαμπίω συρρεύσαντος πολλού κόμσου εξ όλων των γύρω χωρίων. Λόγω των εκλογών δεν ήλθον πολλοί έμποροι εξ Αθηνών και Καλαμών όπως άλλοτε. Θα τους έκαμε επίσης διστακτικούς και η χαμηλή τιμή του ελαίου. Εν τούτοις τα καφενεία και οι ταβέρναι ηργάσθησαν καλά. Η πανήγυρις παρετάθη επί τριήμερον και καθ’ όλην την διάρκειαν παρετηρήθη απόλυτος τάξις.»
Έρχεται το ΚΕΕΜ
-Η ίδρυση κι εγκατάσταση του Κέντρου Εφοδιασμού και Μεταφορών (ΚΕΕΜ) στη Σπάρτη, στα 1950, ήταν ένα πολύ σπουδαίο γεγονός, που έβαζε τις προϋποθέσεις
δυναμικής ανάπτυξης της περιοχής μας. Πραγματικά, το ΚΕΕΜ, επί 60 περίπου χρόνια, δέθηκε στενά με την ζωή της Σπάρτης και της Λακωνίας προσφέροντας ανυπολόγιστα στην κοινωνική και οικονομική ζωή της πόλης και του νομού και είναι πραγματικά κρίμα που το ΚΕΕΜ, στα πλαίσια των μνημονίων, έκλεισε ως κέντρο νεοσυλλέκτων πριν από 6 χρόνια και μάλιστα « χωρίς να λυθεί μύτη». Θλίβεται κανείς όταν σκέφτεται ότι η αιμάσσουσα και πάμφτωχη Ελλάδα του 1950 κατασκεύαζε, με το υστέρημά της, Στρατόπεδο στη Σπάρτη, για να έρθουν να το κλείσουν οι νεοέλληνες, μετά από 70 (περίπου) χρόνια.
ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΙΣ ΣΤΡΑΤΟΥ
(Αθήναι, της μονίμου ανταποκριτρίας μας)
«Κατά θετικάς πληροφορίας ο Στρατάρχης Παπάγος ενέκρινε την εγκατάστασιν στρατιωτικής μονάδος εν Σπάρτη (…). Χθες επεσκέφθην τον πρόεδρον του Παλλακωνικού Συλλόγου κ. Γρηγορακάκην όστις μου ανεκοίνωσεν την απόφασιν της κυβερνήσεως δια τα ανωτέρω. Εζητήθη ως επληροφορήθην παρά του κ. υπουργού των Οικονομικών και έγκρισις της αναγκαιούσης πιστώσεως, δια την ανέγερσιν Στρατιωτικών κτιρίων.»
-Μη δένετε τα γαϊδούρια στις νεραντζιές
-Καμάρι της Σπάρτης ήταν, από την εποχή Γκορτσολόγου (10ετία του 1920), οι δεντροστοιχίες των δρόμων και των παρτεριών της, ιδιαίτερα οι νεραντζιές οι οποίες αποτέλεσαν μια καταπληκτική ιδέα αστικής δενδροφύτευσης. Επειδή, όμως, στη Σπάρτη, οι πάσης φύσεως έμποροι έβγαζαν στα πεζοδρόμια πραμάτειες και τις ακουμπούσαν ή τις κρεμούσαν στα δέντρα, επειδή κάθε Σάββατο κατέβαιναν με τα ζώα τους όλα τα χωριά για το παζάρι κι έδεναν τα ζώα στα δέντρα (πού αλλού να τα δέσουν;) κι επειδή διάφοροι (μικροί και μεγάλοι) «κακομεταχειρίζονταν» τα δέντρα, για διάφορους λόγους, με αποτέλεσμα να τους προκαλούν ζημιές, ακόμα και να τα τσακίζουν από τη ρίζα, έβγαλε διαταγή ο Διοικητής Χωροφυλακής Σπάρτης και προσυπέγραψε ο Νομάρχης, με την οποία απαγορευόταν το δέσιμο ζώων και η στήριξη εμπορευμάτων πάνω στα δέντρα, καθώς και το τσάκισμα των δέντρων από οποιονδήποτε.
(Πού είσαι, κ. Διοικητά, να βγάλεις μια τέτοια διαταγή ΚΑΙ σήμερα για τα δέντρα που πέφτουν θύματα μέσα στην πόλη, αλλά και για τα πεζοδρόμια του κέντρου της Σπάρτης που έχουν καταληφθεί «εξ εφόδου» και δεν έχουν πού να περάσουν οι πεζοί.)
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΧΩΡΟΦΥΛΑΚΗ
ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΧΩΡΟΦΥΛΑΚΗΣ ΣΠΑΡΤΗΣ
ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΤΑΞΙΣ ΑΡΙΘ. 58
«Περί προστασίας των εις κατωκημένους τόπους Δημοτικών και Κοινοτικών Δενδρυλλίων»
Εν Σπάρτη σήμερον την 28ην του μηνός Φεβρουαρίου του έτους 1950 ημέραν της εβδομάδος Τρίτην ο υπογεγραμμένος Ταγματάρχης Χωροφυλακής Παπαδόπουλος Αγησίλαος Διοικητής της Διοικήσεως Χωροφυλακής Σπάρτης (…) απεφασίσαμεν και διατάσσομεν.
Άρθρον 1ον
Απαγορεύομεν να προσδένωνται ζώα ή να στηρίζονται οιαδήποτε αντικείμενα ή εμπορεύματα των εντός των κατωκημένων τόπων εις τα οδούς και πλατείας Δημοτικών και Κοινοτικών δένδρων και δενδρυλλίων ή άπτονται τούτων άνθρωποι και παίδες κατά τρόπον προξενούντα εις ταύτα βλάβη.
Άρθρον 2ον
Δια τας παρ’ ανηλίκων παίδων παραβάσεις του προηγουμένου άρθρου, συνυπεύθυνοι καθίστανται και οι κηδεμόνες τούτων, δια δε τας φθοράς ή βλάβας δένδρων ή δενδρυλλίων ευρισκομένων έμπροσθεν εμπορικών καταστημάτων, καφενείων και εν γένει δημοσίων κέντρων και καταστημάτων καθ’ ας ώρας είναι ανοικτά ή ευρίσκονται εν λειτουργία συνυπεύθυνοι είναι και οι Διευθυνταί τούτων.
Άρθρον 3ον
Οι παραβάται της παρούσης διώκονται και τιμωρούνται κατά τον άρθρον 697 του Ποινικού Νόμου (…). Η ισχύς της άρχεται από της δημοσιεύσεώς της (…) η δε εκτέλεσίς της ανατίθεται εις τα όργανα της Χωροφυλακής, της Δασικής Υπηρεσίας , της Αγροφυλακής κι εν γένει δημόσια όργανα και δημοτικούς και κοινοτικούς υπαλλήλους.
Ο Διοικητής της Διοικήσεως
ΑΓΗΣΙΛΑΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ
Ταγματάρχης Χωροφυλακής
Εθεωρήθη και εγκρίνεται
Εν Σπάρτη τη 14 Μαρτίου 1950
Ο Νομάρχης Λακωνίας
ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ Δ.
Πλατάνα:Ζήτησαν 30 τζάμια, τους έδωσαν 12 !!!
-Ο ήλιος που ανέτειλε το 1950, μπορεί να έστελνε ένα ελπιδοφόρο, μετά από δέκα χρόνια, φως στους Έλληνες, όμως αυτό το φως φώτιζε ερείπια και δυστυχία μιας 10ετίας (πόλεμος ’40 – κατοχή-εμφύλιος). Η ανασύνταξη των σχολείων που είχαν κυριολεκτικά δεινοπαθήσει κατά τη 10ετία αυτή (ιδιαίτερα αυτά των χωριών) υπήρξε πρώτο μέλημα και φροντίδα των μικρών και μεγάλων κοινωνιών, που γνώριζαν, χωρίς κανείς να τους το έχει διδάξει, πως η Παιδεία έπρεπε να είναι το θεμέλιο για να χτιστεί η Νέα Ελλάδα. Πόνο ψυχής και συγκίνηση δημιουργεί η είδηση της εφημερίδας ότι από την όμορφη Πλατάνα, στις παρυφές της Σπάρτης, ζήτησαν από το κράτος 30 τζάμια για το σχολείο τους και τους έδωσαν… 12 !!!
Ζήτησαν ακόμα και ξυλεία για να φτιάξουν το πάτωμα του σχολείου, η οποία μάλλον δεν θα δόθηκε ποτέ. Ακόμα πιο λυπηρό είναι το γεγονός ότι οι κάτοικοι της Πλατάνας αναγκάζονται να «κλαφτούν» προς το κράτος, παρουσιάζοντας τη δεινή τους κατάσταση από πλευράς παραγωγής, ώστε να τύχουν της βοήθειας που ζητούν:
ΠΛΑΤΑΝΑ (του ανταποκριτού μας) : Το μονοτάξιον σχολείον μας είναι ένα μικρό σχολικό κτίριον αλλ’ ωραίον διότι είναι μέσα εις ένα ωραίον κήπον καλώς διατηρημένον με δένδρα και άνθη. Εζητήσαμεν από την υπηρεσίαν της ανοικοδομήσεως τριάκοντα τζάμια που είχαν σπάση από την εποχήν της κατοχής και της ανταρσίας και μας έδωσε δώδεκα. Συνηγορήσατε παρακαλούμεν να μας χορηγήση και τα υπόλοιπα ως και μικράν ποσότητα ξυλείας δια την επισκευήν του πατώματος. Η παραγωγή μας κατά μέσον όρον ανέρχεται εις 30-40 χιλιάδας οκάδων ελαίου ετησίως, 25-35 χιλιάδες οκάδων σιτηρών και 700 χιλιάδες οκάδων πορτοκαλιών εκ των οποίων εφέτος μόνον 100 χιλιάδες επωλήθησαν. Τα λοιπά υπέστησαν την κοινήν τύχην της καταστροφής.
Ποταμιά: Θέλουμε νερό, για να κάνουμε κήπους
1950: Τώρα οι Έλληνες πρέπει ν’ αφήσουν από τα χέρια τους τα όπλα του πολέμου και να πιάσουν εκείνα της ειρήνης. Στην καταπράσινη Ποταμιά του Ξηροκαμπίου οι άνθρωποι ζητούν να φτάσει τρεχούμενο νερό μέχρι τα σπίτια τους για να φτιάξουν κήπους και να προκόψουν.
ΠΟΤΑΜΙΑ (του ανταποκριτού μας): Το χωριό μας είναι πολύ παραγωγικό εις έλαιον, σιτηρά και αχλάδια. Από τους εκκεντρισμούς αγριαπιδιών που ΄εκάμαμεν, εις το παρελθόν, παρήχθη μία καλή ποιότης αχλαδιών εμπορευσίμων και ικανή ποσότης ώστε να γίνεται εξαγωγή εκτός του νομού μας σοβαρά. Εκείνο που στερούμεθα είναι τα κηπευτικά είδη διότι δεν έχομεν νερό αρδεύσεως αρκετό. Υπάρχει μία ποσότης ύδατος εις απόστασιν 3 χιλιομέτρων από το χωριό την οποίαν αν δυνηθώμεν να διοχετεύσωμεν θα κάμωμεν κήπους στα σπίτια μας. Προθυμοποιούνται όλοι οι κάτοικοι να διαθέσουν προσωπικήν εργασίαν προς τον σκοπόν αυτόν αλλά χρειάζεται χάραξις παρά μηχανικού. Ο κ. Νομάρχης λαβών γνώσιν παρά του Διευθυντού μας της ανάγκης ταύτης της Ποταμιάς και της προσφοράς των κατοίκων, εδήλωσεν ότι θα μεταβή επί τόπου εντός του μηνός και θα πράξη παν ό,τι είναι δυνατόν ώστε να εκτελεσθή το κοινωφελές τούτο έργον.
Ποτοπωλείον ΑΦΩΝ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ
Ποιος μπορεί να ξεχάσει το φημισμένο Ποτοπωλείο ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ εκεί στην Παλαιολόγου, στο κέντρο της Σπάρτης; Έμπαινες μέσα και λιγοθύμαγες από τις μυρωδιές των ηδύποτων, παραγωγής της ποτοποιίας ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ (μπανάνα, μέντα, μαστίχα, διάφορο, τσέρι κλπ), που σε μικρά ξύλινα βαρελάκια (είχε και εμφιαλωμένα) καρτέραγαν να γεμίσουν τα μπουκάλια που έφερναν οι νοικοκυρές, για να έχουν πάντα στο σπίτι τους ένα «λικεράκι» για τους επισκέπτες αλλά και για την οικογένεια. Μέσα στ’ άλλα χόρταινε και το μάτι σου ομορφιά και χάρη από τα μικρά και μεγάλα μπουκάλια με τα εμφιαλωμένα ποτά στα ράφια αλλά και με τις περίφημες πορτοκαλάδες ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ και τους άλλους ζαχαρούχους χυμούς και τα αναψυκτικά (λεμονάδα, βυσσινάδα, γκαζόζα) που άφησαν εποχή. Σήμερα η ΠΟΤΟΠΟΙΙΑ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ, συνεχίζει να τιμά την ιστορία της και τη Σπάρτη (την 3η γενιά ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ), πάντα με εκλεκτά προϊόντα (ζαχαρούχους χυμούς, παραδοσιακά ποτά και ηδύποτα).
ΝΕΟΝ ΠΟΤΟΠΩΛΕΙΟΝ
Ήρχισεν τα εργασίας του το νέον εν τη πόλει μας ποτοπωλείον Αδελφών Χ. Ηλιοπούλου επί της οδού Παλαιολόγου και Ευαγγελιστρίας. Πώλησις λιανική και χονδρική.
Πυροσβεστική στη Σπάρτη
Για πρώτη φορά στην ιστορία της, 116 χρόνια από την ίδρυσή της, η Σπάρτη αποκτά Πυροσβεστικό Σταθμό και νιώθει πλέον ασφάλεια και σιγουριά, αναθυμούμενη μεγάλες και μικρές πυρκαγιές του παρελθόντος, που σβήστηκαν μετά από επίπονες προσπάθειες των πολιτών:
ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΕΝ ΣΠΑΡΤΗ
Το απόγευμα της παρελθούσης Πέμπτης έφθασεν εις την πόλιν μας το πρώτον πυροσβεστικό αυτοκίνητον, υπ’ αριθ. 120, και πυροσβεστική δύναμις 17 ανδρών, οίτινες προσωρινώς εστεγάσθησαν εις πλησίον του σταθμού οίκημα.
Σάκκας-Τσάχαλης: ΤΣΙΜΕΝΤΑ ΗΡΑΚΛΗΣ-ΟΛΥΜΠΟΣ
Ένα από τα πιο παλιά και ιστορικά καταστήματα της Σπάρτης ήταν το κατάστημα οικοδομικών υλικών Σάκκα-Τσάχαλη. Μετά τον εμφύλιο άρχισε η ανοικοδόμηση και η επαναλειτουργία των βιομηχανιών οικοδομικών υλικών, ιδιαίτερα της θρυλικής τσιμεντοβιομηχανίας ΑΓΕΤ ΗΡΑΚΛΗΣ-ΟΛΥΜΠΟΣ, η οποία προμήθευε το τσιμέντο για τις νέου τύπου οικοδομές, από το 1911 ως ΑΓΕΤ ΗΡΑΚΛΗΣ και από το 1928 ως ΑΓΕΤ ΗΡΑΚΛΗΣ-ΟΛΥΜΠΟΣ (μετά τη συγχώνευση των δύο εταιρειών):
ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΙΣ
Η Εταιρεία των παγκοσμίου φήμης τσιμέντων ΗΡΑΚΛΗΣ-ΟΛΥΜΠΟΣ επανήρχισε τας αποστολάς τσιμέντων εν τη πόλει μας αναθέσασα την αντιπροσωπείαν αυτών εις ημάς δια την περιφέρειάν μας.
Είναι γνωστή εις την περιφέρειάν μας η κατανάλωσις ήτις εγένετο κατά το παρελθόν λόγω της εξαιρετικής ποιότητός των και ως εκ τούτου είμεθα βέβαιοι ότι πάντες οι ενδιαφερόμενοι θα προτιμώσιν από τούδε τα τσιμέντα ΗΡΑΚΛΗΣ-ΟΛΥΜΠΟΣ.
Μετά τιμής
Β. Σάκκας και Α. Τσάχαλης
Ποδόσφαιρο:Σπαρτιατικός και Άμιλλα
Δυο θρυλικές ποδοσφαιρικές ομάδες της παλιάς Σπάρτης ήταν η Άμιλλα, δημιούργημα του εκλεκτού Σπαρτιάτη Ι. Μηνακάκη και ο Σπαρτιατικός (το ποδοσφαιρικό τμήμα του ιστορικού ΣΠΑΡΤΙΑΤΙΚΟΥ ΓΥΜΝΑΣΤΙΚΟΥ ΣΥΛΛΌΓΟΥ), οι οποίες είχαν «διχάσει» την φίλαθλη Σπάρτη όπως (ας πούμε) ο ΠΑΟΚ και ο ΑΡΗΣ την Θεσσαλονίκη. Οι μεταξύ τους αναμετρήσεις άφησαν ιστορία και πάντοτε γίνονταν ενώπιον πολυπληθούς και φανατισμένου κοινού. Είναι χαρακτηριστική μια φράση που μου είχε πει η αξέχαστη Παναγιώτα, η οποία με το καροτσάκι της πουλούσε σπόρια και ξηρούς καρπούς έξω από το Γυμνάσιο Αρρένων Σπάρτης και (αργότερα) έξω από το Δημοτικό Στάδιο όπου γίνονταν οι αγώνες:
-Στο Στάδιο , τις Κυριακές , όταν έπαιζε η «ΑΜΙΛΛΑ» και ο «ΣΠΑΡΤΙΑΤΙΚΟΣ» , πήγαινα με το καρότσι . Είχε τόση δουλειά που άδειαζα και γέμιζα το καρότσι τρεις φορές .
Και μου λέγανε : «Τι ομάδα είσαι , Παναγιώτα» ; Κι εγώ απάνταγα ανάλογα, πότε «ΣΠΑΡΤΙΑΤΙΚΟΣ» , πότε «ΑΜΙΛΛΑ» . Και είχα κάνει και δυο σωρούς ξηρούς
καρπούς κι έλεγα : «ΑΜΙΛΛΑ» από δω … «ΣΠΑΡΤΙΑΤΙΚΟΣ» από κει» . Και παίρνανε ΟΛΟΙ .
Του γερο-Σάμαλη οι ορμήνειες … Οι Κυριακές ήταν η χαρά μας … πολλή δουλειά… !
Αργότερα, η ΑΜΙΛΛΑ και ο ΣΠΑΡΤΙΑΤΙΚΟΣ συνενώθηκαν και ίδρυσαν την ποδοσφαιρική ομάδα ΣΠΑΡΤΗ.
ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΙΣ
Την παρελθούσαν Κυριακήν, παρά την ραγδαίαν βροχήν, συνηντήθησαν εις το στάδιον της πόλεως αι ποδοσφαιρικαί ομάδες «Σπαρτιατικός» και «Άμιλλα» εις φιλικόν αγώνα, ο οποίος έληξε με 1-0 υπέρ του Σπαρτιατικού.
Παρτέρια στη Γυθείου
Τα παρτέρια με τους μεγαλοπρεπείς κι εξωτικούς φοίνικες (σήμα κατατεθέν και ταυτότητα της Σπάρτης) δημιουργήθηκαν στην Παλαιολόγου στα 1935 από τον αείμνηστο Δήμαρχο Σπάρτης Ηλία Γκορτσολόγο. Τα παρτέρια αυτά, προς νότο, σταματούσαν στη διασταύρωση της Παλαιολόγου με την σημερινή Όθωνος-Αμαλίας. Στα 1950, επί δημαρχίας Γ. Μηνακάκη, επεκτάθηκαν στην οδό Γυθείου, μέχρι το εκκλησάκι της Α. Αικατερίνης και αργότερα, αφού διαπλατύνθηκε ο δρόμος, τα παρτέρια με τους φοίνικες έφτασαν μέχρι τη γέφυρα της Μαγουλίτσας.
(Ποιος να το φανταζόταν ότι εν έτει 2023 θα ξηλώνονταν για πάντα τα παρτέρια με τους φοίνικες στο μέσον τη Παλαιολόγου!!!)
«Επί της οδού Γυθείου και πλησίον των Γυμνασίων της πόλεως, κατεσκευάσθησαν νέα παρτέρια, τα οποία θα δενδροφυτευθούν και θα προσθέσουν ομορφιά στο τμήμα αυτό της πόλεως.»
Για το τέλος του αφιερώματος στη Σπάρτη του 1950, πάντα μέσα από τις σελίδες της τοπικής εφημερίδας ΕΘΝΙΚΟΣ ΦΡΟΥΡΟΣ ΛΑΚΩΝΙΑΣ, παραθέτω, ως σημείο μνήμης, τα στοιχεία της εφημερίδας, έτσι όπως περιέχονταν στο εσώφυλλό της:
«ΕΘΝΙΚΟΣ ΦΡΟΥΡΟΣ»
«ΛΑΚΩΝΙΑΣ»
ΣΥΝΔΡΟΜΑΙ
ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ετησία 30.000
ΑΜΕΡΙΚΗΣ Δολλ. 12
Συλλόγων, Σωματείων Δολλ. 20
Δήμων, Κοινοτήτων , Συνεταιρισμών και Οργανώσεων Δραχ. 100.000
Τυπογραφεία:
Ευαγγελιστρίας 77
Τιμή φύλλου Δρχ 500
Διευθύνσεις συμφώνως τω άρθρω 6 παρ. 1 του Αν. Νόμου 1902/38:
Εκδότης – Διευθυντής Δ.Λ. ΘΕΟΦΙΛΟΠΟΥΛΟΣ, κατοικία Λυκούργου 16.
Διευθυντής Τυπογραφείου Γ.Δ. ΤΣΙΓΚΟΥΡΑΚΟΣ, κατοικία Όθωνος 28.
«Ο ελεύθερος Τύπος μπορεί να είναι είτε καλός είτε κακός, αλλά χωρίς ελευθερία, είναι απόλυτα βέβαιο ότι ο Τύπος δεν μπορεί να είναι οτιδήποτε άλλο από κακός.»
Αλμπέρ Καμύ, Γάλλος συγγραφέας, Νόμπελ 1957 (1913-1960)
Σπάρτη 15 – 5- 2023
Βαγγέλης Μητράκος
Ακολουθήστε το FLYNEWS στο Google News και παρακολουθήστε όλες τις εξελίξεις