Τάφος του Σπαρτιάτη Στρατηγού Βρασίδα ο Τύμβος της Αμφίπολης

Ο Τύμβος Καστά ή Τάφος της Αμφίπολης, είναι ένα «πολυάνδριο», ομαδικός τάφος, στον οποίο βρίσκονταν θαμμένοι οι Αθηναίοι και Σπαρτιάτες πολεμιστές από την μάχη της Αμφίπολης. Οι Καρυάτιδες, οι Λάκαινες κόρες από τις Καρυές της Λακωνίας, που κοσμούν το ιερό μνημείο δημιουργήθηκαν ασφαλώς για να τιμήσουν τον Λάκωνα Στρατηγό Βρασίδα

Εδώ και χρόνια οι αρχαιολόγοι αμφισβητούν έντονα αν ο τάφος που βρέθηκε κάτω από το αρχαιολογικό μουσείο της Αμφιπόλεως ανήκει στον Σπαρτιάτη Στρατηγό Βρασίδα ή σε κάποιο σημαντικό πρόσωπο Αμφιπολίτη.

Μια παρέμβαση αποκαλυπτική, που θα συζητηθεί, του αρχαιολόγου/ανασκαφέα Dr. Θεόδωρου Σπυρόπουλου, έρχεται για πρώτη φορά στο φως της δημοσιότητας από τον στενό συνεργάτη του Νίκο Μπακή, για να ανατρέψει τις μέχρι τώρα θεωρίες για τον τύμβο της Αμφίπολης στον κυκλικό λόφο Καστά.

Ο αρχαιολόγος ισχυρίζεται ότι ο Τύμβος Καστά ή όπως είναι γνωστό στο ευρύ κοινό, Τάφος της Αμφίπολης, είναι ένα «πολυάνδριο», δηλαδή ομαδικός τάφος, στον οποίο βρίσκονταν θαμμένοι οι Αθηναίοι και Σπαρτιάτες πολεμιστές από την μάχη της Αμφίπολης. Ο Λέων στήθηκε στην κορυφή του λόφου ως ένδειξη Ηρωισμού και Θυσίας ανδρών, που έπεσαν σε μάχη. Παρόμοια μνημεία είναι το Λιοντάρι της Χαιρώνειας στην Βοιωτία και το Λιοντάρι του Πειραιά (Porto Leone), το οποίο κλάπηκε το 1687 από τον Φραγκίσκο Μοροζίνι και κοσμεί σήμερα την είσοδο του ναυστάθμου της Βενετίας.

Επίσης ο κ. Σπυρόπουλος αμφισβητεί την χρονολόγηση κατασκευής του μνημείου και την τοποθετεί στο τελευταίο τέταρτο του 5^ου αιώνα π.Χ. Οι Καρυάτιδες, οι Λάκαινες κόρες από τις Καρυές της Λακωνίας, που κοσμούν το ιερό μνημείο της Αμφίπολης δημιουργήθηκαν ασφαλώς για να τιμήσουν τον Λάκωνα Βρασίδα».

Aκολουθεί η παρέμβαση του Αρχαιολόγου Θεόδωρου Σπυρόπουλου.

Αμφίπολη

Γράφει ο Θεόδωρος Σπυρόπουλος

Ο Λέων της Αμφίπολης εστήθη σαν “Σήμα” Ηρωισμού και Θυσίας ανδρών, που έπεσαν σε μάχη. Ποια μάχη; Κατ’ αρχήν σημείο αναφοράς είναι η γνωστή και φονική μάχη με 700 νεκρούς Αθηναίους και 7 Σπαρτιάτες, που εσήμανε την προσωρινή διακοπή του ολέθριου εμφύλιου πολέμου του γνωστού σαν Πελοποννησιακού Πολέμου, μεταξύ Αθηναίων και Σπαρτιατών και των συμμάχων τους (431 – 404 π.Χ.).

Πρωταγωνιστές της μάχης στην Αμφίπολη υπήρξαν ο Στρατηγός Βρασίδας από την Σπάρτη με τους Βρασίδειους (Είλωτες) μαχητές του, χρηστός Έλληνας και μεγαλοφυής Πολέμαρχος. Και ο Αθηναίος Στρατηγός και εκπρόσωπος του δημοκρατικού κόμματος Κλέων, που είχε ανδραγαθήσει κατά των Σπαρτιατών στην Σφακτηρία το 425 π.Χ.

Η Αμφίπολη κτισμένη «επ’ αμφοτέρω περιρρέοντος του Στρυμόνος» κατά του Θουκυδίδη, δηλαδή εκατέρωθεν του ποταμού, στρατηγικό πόστο και αποικία των Αθηναίων στην περιοχή της Θράκης. Υποδέχθηκε τον Σπαρτιάτη Βρασίδα σαν Ελευθερωτή και τον ετίμησε ως Ιδρυτή της Πόλης για την Φιλοπατρία και το Πανελλήνιο όραμά του.

Στις συγκρούσεις που ακολούθησαν εφονεύθησαν και οι δύο Στρατηγοί και ο Βρασίδας και ο Κλέων (422 π.Χ.). Κατά το ελληνικό έθιμο οι πολυάριθμοι νεκροί ετάφησαν στο πεδίο της μάχης, συμπερασματικά στον τεράστιο Τύμβο της Αμφίπολης, πάνω στον οποίο εστήθη ο γνωστός Λέων.

Το αποτέλεσμα της μάχης έφερε πολιτικές αλλαγές με επικράτηση φιλειρηνικών ρευμάτων, που κατέληξαν στην σύναψη της Νικιείου Ειρήνης (421 π.Χ.) διαρκείας 50 ετών. Αποτυπώθηκαν και στην διακόσμηση της Ζωφόρου του ναού της Αθηνάς Νίκης στον Παρθενώνα (μάχη Ελλήνων κατά Περσών στις Πλαταιές, αριστεία ανδρείας στους Τεγεάτες), υπό τον νέο Καλλιτεχνικό Μέντορα της Αθήνας, τον γλύπτη και τορευτή Καλλίμαχο, που είχε πιθανόν Λακωνική καταγωγή.

Αυτός ετόρευσε το πλαστικό αριστούργημα των «Ορχούμενων Λακαινών» (“Saltantes Lacaenae” κατά τον Πλίνιο). Την ίδια περίοδο της Ειρήνης του Νικία, μέρος του οποίου απεκαλύφθη στην έπαυλη του διάσημου Ηρώδη Αττικού στην Εύα Κυνουρίας (βλ. Γιώργος Σπυρόπουλος «Η έπαυλη του Ηρώδη Αττικού στην Εύα / Λουκού» Αθήνα, εκδ. ΟΛΚΟΣ).

Με τις Λάκαινες, τις κόρες από τις Καρυές της Λακωνίας, ιστάμενες, πεπλοφόρες και με τον τυπικό καλαθίσκο στην κεφαλή τους εκοσμήθη το ιερό κατάγειο Μνημείο, που έγινε σε τμήμα του μεγάλου Τύμβου της Αμφίπολης, ασφαλώς προς τιμήν του Λάκωνα Βρασίδα.

Την χρονολόγηση του σπέους αυτού στο τελευταίο τέταρτο του 5^ου  αι. π.Χ. ενισχύει, εκτός από στιλιστικές εκτιμήσεις των αγαλμάτων των Λακαινών και το ψηφιδωτό δάπεδο, που έγινε με βοτσαλωτό σύστημα, που εγκαταλείφθη αργότερα.

Ήταν λογικό να τιμηθεί η διακοπή του εμφύλιου πολέμου με τον κοινό Τύμβο των πεσόντων και των πρωταγωνιστών της πολύνεκρης ελληνοκτόνου μάχης της Αμφίπολης, σαν παρακαταθήκη Συμφιλίωσης των Ηγέτιδων Δυνάμεων του Ελληνικού Κόσμου, της Αθήνας και της Σπάρτης και να καθιερωθεί το υπόγειο τέμενος στην προστατευτική και αποτρόπαιη εγγύηση της Θείας εποπτείας των Χθόνιων Δυνάμεων, του Πλούτωνος και της Περσεφόνης, της «Δέσποινας», Ειρηνοποιού και Προστάτιδος Θεότητας, με την έξοχη τοιχογράφηση του επιστυλίου του υπόγειου μνημείου.

Η χρηστότητα, η φιλοπατρία και ο ηρωικός θάνατος του Βρασίδα ένωσε τον αρχαίο Ελληνικό κόσμο και ανέκοψε, έστω και προσωρινά, τον αδελφοκτόνο πόλεμο και η τιμή ανήκει πρωτευόντως σε αυτόν προσωπικά και στην φιλοπατρία των Αμφιπολιτών.

*Οι απόψεις που δημοσιεύονται εκφράζουν το συντάκτη κάθε άρθρου και δεν αποτελούν συμπεράσματα ρεπορτάζ ή τοποθέτηση της ιστοσελίδας.