Χρειάστηκε να περάσουν 81 χρόνια από την αποφράδα ημέρα της 4ης Ιουνίου του 1944 και 15 χρόνια από την έναρξη της προσπάθειας να αναγνωριστεί η θυσία 21 αθώων Αγιοδημητριωτών -η οποία σημαδεύτηκε από ένα πρωτοφανές Ολοκαύτωμα του χωριού- για να αναγνωριστεί ως Μαρτυρικό χωριό, ο Άγιος Δημήτριος Ζάρακος του Δήμου Ευρώτα.
Την ερχόμενη Κυριακή 1 Ιουνίου, ο δήμαρχος Ευρώτα, κ. Δήμος Βέρδος, το Δημοτικό και Κοινοτικό Συμβούλιο, οι Αγιοδημητριώτες, θα τιμήσουν για πρώτη φορά τη θυσία του χωριού, αισθανόμενοι δικαιωμένοι.
Την Κυριακή, ένα ιστορικό φορτίο δεκαετιών, βρίσκει το δρόμο του προς τη δικαίωση.
Ο Άγιος Δημήτριος, ο τόπος της θυσίας, της ανείπωτης οδύνης, αλλά και της δύναμης των κατοίκων του να το ξαναστήσουν στα πόδια του, αναγνωρίστηκε επισήμως ως Μαρτυρικό Χωριό της Ελλάδος.
Μια σελίδα που γράφτηκε με αίμα, πόνο και αξιοπρέπεια, βρίσκει τη θέση της εκεί που ανήκει: στη συλλογική μνήμη της πατρίδας μας.
Δεν πρόκειται για μια απλή αναγνώριση: είναι ένας φόρος τιμής, σε ψυχές που δεν λύγισαν, σε οικογένειες που πλήρωσαν βαρύ τίμημα, σε έναν τόπο που δεν έσβησε ποτέ τη φλόγα της ζωής του, όσο κι αν τον τσάκισαν οι καιροί.
Η σημερινή δικαίωση, δεν ήρθε μόνη της.
Ήταν ο καρπός ενός αγώνα επίμονου και διαρκούς,γεμάτου σκόπιμα προσκόμματα, προφάσεις, αλλά και πίστη, υπομονή και επιμονή, στο δίκαιο της προσπάθειας.
Ένα μεγάλο από καρδιάς ευχαριστώ, ένα μεγάλο μπράβο, σε όλους όσοι συνέβαλαν σ’ αυτό το ιστορικό βήμα.
Στους τοπικούς φορείς, με πρώτο το Τοπικό Συμβούλιο, το Δήμαρχο κ. Δήμο Βέρδο και το Δημοτικό Συμβούλιο, στους ιστορικούς ερευνητές, στους απογόνους των μαρτύρων που κράτησαν ζωντανή τη μνήμη, στους ανθρώπους που πίστεψαν ότι η θυσία του Αγίου Δημητρίου, δεν πρέπει να ξεχαστεί.
Ένα μεγάλο ευχαριστώ στο Δήμαρχο Καλαβρύτων και στο Μουσείο του Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος,για την καθοριστική τους συμβολή, αφού τα σημαντικά αρχεία που μας παραχώρησαν, αποδείχθηκαν πολύ δυνατά τεκμήρια και «αποδυνάμωσαν» κάθε φωνή, που επί 15 χρόνια «μπλόκαρε», κωλυσιεργούσε, την ανάδειξη του χωριού ως «Μαρτυρικό».
Για το λόγο αυτό και σε ένδειξη ευγνωμοσύνης, απέστειλα επιστολή (συνημμένα) απευθυνόμενη στο Δήμαρχο Καλαβρύτων κ. Αθανάσιο Παπαδόπουλο, -αναφέρομαι και με τις ιδιότητές του, ως πρόεδρο του Δικτύου Μαρτυρικών Πόλεων και Χωριών και μέλους της τριμελούς Επιτροπής- αλλά και ονομαστικά στους άξιους επιστήμονες-εργαζόμενους του Μουσείου Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος. Το τελευταίο, μάλιστα, επισκέφτηκα πρόσφατα, σε ένδειξη τιμής και μνήμης, προκειμένου και να ευχαριστήσω και από κοντά τους ανθρώπους που συνεισέφεραν στην τεκμηρίωση του φακέλου· φάκελος, ο οποίος κατατέθηκε στην αρμόδια επιτροπή και κατόπιν είχαμε τη θετική απόφαση για τον Άγιο Δημήτριο.
Η απόφαση της επιτροπής, στο αίτημα του Δήμου Ευρώτα, έγινε δεκτή από τον Υπουργό Εσωτερικών, κ. Θεόδωρο Λιβάνιο, το σχετικό Προεδρικό Διάταγμα, προωθήθηκε ήδη στο Συμβούλιο της Επικρατείας, για έλεγχο νομιμότητας.
Μια τυπική τώρα πια διαδικασία. Με την έγκριση του Συμβουλίου της Επικρατείας, ακολουθεί η υπογραφή του από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.
Το χρέος προς τους προγόνους μας τώρα, πρέπει να είναι η δέσμευση, πως αυτή η αναγνώριση, δεν είναι το τέλος, αλλά η αρχή για ακόμα βαθύτερη γνώση, τιμή και διατήρηση της ιστορικής αλήθειας.
Ο Άγιος Δημήτριος θα είναι πια και επίσημα από εδώ και πέρα, ένα από τα Μαρτυρικά Χωριά της Ελλάδος. Ήταν δίκαιο, η πολιτεία το όφειλε στο χωριό.Εφεξής, θα αντιμετωπίζεται κι εκείνο ισότιμα με τους Αγίους Αναργύρους, το «Μαρτυρικό Χωριό» που σημαδεύτηκε αιώνια από το Ολοκαύτωμα, που συνέβη διαδοχικά με εκείνο του Αγίου Δημητρίου Ζάρακος, την 5η Ιουνίου 1944.
Αιωνία η μνήμη στους εκτελεσθέντες την 4η Ιουνίου 1944, από τη χιτλερική θηριωδία, κυρίως νήπια, γέροντες και γυναικόπαιδα.
Τιμή και δόξα στους ήρωες.
Σεβασμός και ευγνωμοσύνη σε όσους δεν άφησαν τη λήθη να νικήσει.
Νεοκλής Κρητικός
Βουλευτής Π.Ε. Λακωνίας
Νέα Δημοκρατία
Προς: Τον κο. Αθανάσιο Παπαδόπουλο, Δήμαρχο Καλαβρύτων
Κοιν.: 1) κο. Θεόδωρο Χαμακιώτη, Πρόεδρο του Δημοτικού Μουσείου Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος
2) κο. Χρίστο Φωτεινόπουλο
τ. Πρόεδρο του Δημοτικού Μουσείου Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος
Αγαπητέ Κύριε Δήμαρχε,
Αξιότιμοι Κύριοι Πρόεδροι,
Με την παρούσα επιστολή, επιθυμώ να εκφράσω τις θερμότερες και ειλικρινείς ευχαριστίες μου προς τον Δήμο Καλαβρύτων, το Δημοτικό Μουσείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος, καθώς και τους επιστημονικούς συνεργάτες που στάθηκαν αρωγοί και συνοδοιπόροι στην πολύχρονη προσπάθεια αναγνώρισης του Αγίου Δημητρίου Ζάρακος ως Μαρτυρικό Χωριό.
Ιδιαίτερα, οφείλω να επισημάνω τον καθοριστικό ρόλο που διαδραματίσατε, κύριε Δήμαρχε ως μέλος της αρμόδιας επιτροπής. Η συμβολή σας στην αξιολόγηση του φακέλου, η ευαισθησία σας σε θέματα ιστορικής δικαίωσης και η σταθερή σας υποστήριξη προς την τεκμηρίωση του αιτήματος υπήρξαν καταλυτικές για την θετική έκβαση της υπόθεσης.
Εξίσου καθοριστική υπήρξε η συνεργασία μας με το Δημοτικό Μουσείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος, που στάθηκε πολύτιμος αρωγός σε κάθε βήμα της έρευνας. Ιδιαίτερα, θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τους επιστημονικούς συνεργάτες του Μουσείου, τον κ. Σάββα Καζάνη Μουσειολόγο-Αρχαιολόγο, την κα Ελένη Σκέντζου Αρχαιολόγο και τον κ. Δημοσθένη ΓκρέσταΙστορικό. Η συμβολή τους υπήρξε ανεκτίμητη, καθώς με την επιστημονική τους κατάρτιση, την εξειδικευμένη γνώση και την αφοσίωσή τους συνέβαλαν καθοριστικά στη συγκέντρωση και ανάλυση πολύτιμων τεκμηρίων από τα γερμανικά αρχεία που φυλάσσονται στο Μουσείο. Χάρη στη δική τους εργασία, η τεκμηρίωση του αιτήματος ενισχύθηκε ουσιαστικά, αναδεικνύοντας με αδιάσειστα στοιχεία τις τραγικές πτυχές της ιστορίας του Αγίου Δημητρίου Ζάρακος.
Η συμβολή όλων σας σε αυτή τη δικαίωση αποτελεί φωτεινό παράδειγμα για το πώς η συνεργασία, η επιστημονική κατάρτιση και η πίστη στο δίκαιο μπορούν να αποδώσουν καρπούς.
Η απόφαση της επιτροπής να αναγνωρίσει το Άγιο Δημήτριο Ζάρακος ως Μαρτυρικό Χωριό δεν αποτελεί απλώς μια διοικητική πράξη, αλλά μια βαθιά πράξη ηθικής δικαίωσης για τους κατοίκους του χωριού και τις οικογένειες των θυμάτων, καθώς και μια νίκη της ιστορικής αλήθειας απέναντι στη λήθη. Η μνήμη των θυμάτων της ναζιστικής θηριωδίας, της πιο σκοτεινής περιόδου της σύγχρονης ιστορίας μας, αποτελεί ιερό χρέος για όλους μας. Το αίμα των αθώων, η καταστροφή των χωριών και η ανείπωτη φρίκη που βίωσαν οι πρόγονοί μας δεν πρέπει να ξεχαστούν ποτέ. Η διαφύλαξη αυτής της μνήμης είναι καθήκον μας απέναντι στις επόμενες γενιές, ώστε να μην επαναληφθούν ποτέ ξανά τέτοιες θηριωδίες.
Η επίσκεψή μου στο Δημοτικό Μουσείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος υπήρξε μια συγκλονιστική εμπειρία που ανέδειξε τον καθοριστικό ρόλο του ως θεματοφύλακα της μνήμης και ως χώρου διατήρησης της ιστορικής αλήθειας. Το έργο σας τιμά τον τόπο μας και την πατρίδα μας συνολικά.
Σας ευχαριστώ από καρδιάς για την άριστη συνεργασία, την αμέριστη στήριξή σας και την έμπρακτη προσφορά σας σε αυτή τη σημαντική υπόθεση.
Σας εύχομαι κάθε επιτυχία στο σπουδαίο έργο που επιτελείτε και παραμένω στη διάθεσή σας για κάθε μελλοντική συνεργασία, με κοινό στόχο την προάσπιση της ιστορικής μας μνήμης και την ανάδειξη της πολύτιμης κληρονομιάς του τόπου μας. Με εκτίμηση,
Νεοκλής Δ. Κρητικός