Σημείο εκκίνησης για ενιαίο ευρωπαϊκό πλαίσιο Βιώσιμων Τουριστικών Προορισμών η πρωτοβουλία της Έλενας Κουντουρά στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
Βασικές στρατηγικές προτεραιότητες και επόμενα βήματα για τη στήριξη της βιωσιμότητας του τουρισμού ευρωπαϊκά, εθνικά και τοπικά.
Η εκδήλωση-ορόσημο στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με πρωτοβουλία της Αντιπροέδρου της Επιτροπής Μεταφορών και Τουρισμού TRAN Έλενας Κουντουρά, σηματοδότησε την έναρξη μιας συντονισμένης προσπάθειας των θεσμών και φορέων του τουρισμού για ένα ενιαίο ευρωπαϊκό πλαίσιο βιώσιμων τουριστικών προορισμών, με κοινά πρότυπα, νέο μοντέλο διακυβέρνησης και ειδικά χρηματοδοτικά εργαλεία, ώστε η Ευρώπη να ηγηθεί ως πρότυπο βιωσιμότητας παγκοσμίως.
Πρόκειται για ένα στρατηγικής σημασίας αίτημα της τουριστικής αγοράς και των προορισμών, που η ΕΕ έχει την ευθύνη σε κεντρικό επίπεδο να σχεδιάσει και να συντονίσει συνεκτικά, μέσα από την επερχόμενη πρώτη ευρωπαϊκή στρατηγική για το βιώσιμο τουρισμό την άνοιξη του 2026 και εν όψει του νέου Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου ΠΔΠ 2028-2034 για την εξασφάλιση των χρηματοδοτήσεων και του αντίστοιχου συστήματος πιστοποίησης και παρακολούθησης.
Στην εκδήλωση, 1η Οκτωβρίου, κατέθεσαν τις προτάσεις τους εκπρόσωποι ευρωπαϊκών και διεθνών θεσμών και φορέων: η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (DG MOVE), ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού UN Tourism, το Παγκόσμιο Συμβούλιο Αειφόρου Τουρισμού GSTC, η Επιτροπή Τουρισμού του ΟΟΣΑ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ταξιδίων ETC, η HOTREC, η ECTAA, η NECSTouR και η CLIA, εκπρόσωποι του ιδιωτικού τουριστικού τομέα, ευρωβουλευτές και μέλη της Task Force για τον Τουρισμό του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Βασικές στρατηγικές προτεραιότητες
Κοινή διαπίστωση αποτέλεσε η προτεραιότητα και ανάγκη η πρώτη ευρωπαϊκή στρατηγική για τον τουρισμό, που θα παρουσιαστεί την άνοιξη του 2026, να εμπεριέχει ένα ενιαίο ολοκληρωμένο πλαίσιο πιστοποίησης Βιώσιμών Τουριστικών Προορισμών, με κριτήρια, δείκτες ΚPIs και πρότυπα παρακολούθησης της βιωσιμότητας, ευθυγραμμισμένο με τα διεθνή πρότυπα και την ευρωπαϊκή ατζέντα 2030.
Είναι αναγκαία προϋπόθεση το νέο κοινό πλαίσιο για βιώσιμους τουριστικούς προορισμούς, να συνδέει αποτελεσματικά τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, τα περιφερειακά δίκτυα – με ενισχυμένο ρόλο των Περιφερειών και των Οργανισμών Διαχείρισης Προορισμού DMOs -, όλους τους επιμέρους τομείς της τουριστικής αγοράς, και με παράλληλη ενεργή συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών.
Συγκεκριμένα:
Τέθηκε ως ανάγκη, η Ευρωπαϊκή Ένωση, από το ρόλο της ως εγγυητής κοινών κανόνων, χρηματοδότησης και ελέγχου να παρέχει στα κράτη, προορισμούς, επιχειρήσεις και τοπικές κοινωνίες,
– ένα μοντέλο διακυβέρνησης και μηχανισμό διασφάλισης συνέπειας στην εφαρμογή της στρατηγικής και των δράσεων, δεδομένου ότι η βιωσιμότητα κάθε προορισμού δεν είναι σταθερή, απαντώντας στην ανάγκη η βιωσιμότητα να είναι αξιόπιστη, συγκρίσιμη και επαληθεύσιμη.
– συγκεκριμένο σύστημα πιστοποίησης, με το αντίστοιχο σύστημα παρακολούθησης/monitoring, βασισμένο στους τρεις πυλώνες: οικονομία, κοινωνία και περιβάλλον, και σε κοινούς δείκτες KPIs.
– ειδικό Ευρωπαϊκό Χρηματοδοτικό πλαίσιο/εργαλεία, συνδεδεμένο απόλυτα με τη νέα στρατηγική για το βιώσιμο τουρισμό και τα σχέδια βιώσιμης και ανθεκτικής τουριστικής ανάπτυξης των προορισμών.
Απαιτείται στενή συνεργασία των θεσμών της ΕΕ, με τους διεθνείς φορείς UN Tourism, ΟΟΣΑ και GSTC στο σχεδιασμό και διαμόρφωση του πλαισίου μέσα από διαβούλευση: Η επιτυχία του εγχειρήματος προϋποθέτει διαρκή, συστηματική και στενή συνεργασία και διαβούλευση μεταξύ της ΕΕ με διεθνείς και ευρωπαϊκούς φορείς του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα για την ευθυγράμμιση με διεθνή πρότυπα, και συγχρόνως με τη συμμετοχή των κρατών-μελών, των περιφερειακών δικτύων, των τουριστικών επιχειρήσεων και της πανεπιστημιακής κοινότητας.
Στο σχεδιασμό πρέπει να συμπεριληφθούν διακριτά οι νησιωτικές περιοχές, όπου λόγω των ιδιαίτερων και αυξημένων αναγκών τους εξαιτίας της νησιωτικότητας, απαιτούνται στοχευμένα μέτρα και ψηφιακά εργαλεία για να μειωθούν οι αποκλίσεις και ανισότητες και να υπάρξουν υψηλές ταχύτητες στη σύγκλιση στη βιωσιμότητα.
Είναι κομβικός ο ρόλος του ψηφιακού μετασχηματισμού των προορισμών σε βιώσιμους, αξιοποιώντας τις νέες τεχνολογίες και την τεχνητή νοημοσύνη τόσο στη συλλογή, ανάλυση και απεικόνιση στοχευμένων δεδομένων βιωσιμότητας, όσο και στην ψηφιακή εκπαίδευση- upskilling του ανθρωπίνου δυναμικού μέσα από ευρωπαϊκές πλατφόρμες.
Επόμενα Βήματα
Οι θέσεις – προτάσεις των φορέων θα επιδιωχθεί να συμπεριληφθούν σε επικείμενη έκθεση της Επιτροπής TRAN το Νοέμβριο 2025, με θέμα την «Ενίσχυση της συνδεσιμότητας, διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς και τοπική αριστεία: διαχείριση των προορισμών και περιφερειακή τουριστική ανάπτυξη». Η έκθεση, στην τελική μορφή της, θα τεθεί προς ψήφιση στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, την άνοιξη του 2026.
Η έκθεση, ως θέση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου αποτελεί μοναδική ευκαιρία να συμπεριληφθεί στην πρώτη Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τον Βιώσιμο Τουρισμό ένα νέο μοντέλο διακυβέρνησης των τουριστικών προορισμών, με τα αντίστοιχα χρηματοδοτικά εργαλεία στη νέα προγραμματική περίοδο 2028-2034.
Στο πλαίσιο αυτό, σε συνεργασία της Έλενας Κουντουρά, ως Αντιπροέδρου της ΤRAN με τους θεσμούς της ΕΕ και τους τουριστικούς φορείς στην Ευρώπη και στην Ελλάδα, θα καταρτιστούν συγκεκριμένες θέσεις, που θα κατατεθούν με στόχο να συμπεριληφθούν στην τελική έκθεση.
Θα υπάρξουν παράλληλα συντονισμένες στοχευμένες εισηγήσεις στο έργο το επόμενο διάστημα της Επιτροπής Μεταφορών και Τουρισμού TRAN και της Επιτροπής Περιφερειακής Ανάπτυξης REGI για τη νέα στρατηγική για τα νησιά της Ευρώπης, συνολικά για το νέο πλαίσιο στήριξης των ευρωπαϊκών περιφερειών μέσω της Πολιτικής Συνοχής , και για το αντίστοιχο χρηματοδοτικό πλαίσιο στη νέα προγραμματική περίοδο, μέσω των Ευρωπαϊκών Ταμείων Περιφερειακής Ανάπτυξης ΕΤΠΑ, Συνοχής ΤΣ και Κοινωνικού Ταμείου ΕΚΤ+.
Τοποθετήσεις Εκπροσώπων Θεσμών και Φορέων
Ο Επίτροπος Βιώσιμων Μεταφορών και Τουρισμού, Απόστολος Τζιτζικώστας, επισήμανε στο μήνυμά του ότι στόχος της πρώτης ευρωπαϊκής στρατηγικής είναι να επαναπροσδιορίσει το ρόλο του τουρισμού στην Ευρώπη, με πυλώνες τα οφέλη στις τοπικές κοινωνίες, την υποστήριξη της ανταγωνιστικότητας, τη διευκόλυνση της πρόσβασης σε πόρους της ΕΕ, την προώθηση έξυπνων λύσεων για τους τουριστικούς προορισμούς και μέσω των DMOs για κάθε προορισμό, και την ενίσχυση των συνεργειών τουρισμού-μεταφορών έτσι ώστε να διευκολυνθεί η διασυνδεσιμότητα και η αειφορία. «Αυτή η στρατηγική θα χρηματοδοτηθεί από το επόμενο ΠΔΠ, και θα μπορούμε να αρχίσουμε μία σοβαρή συζήτηση για το μέλλον του τουρισμού στην ΕΕ».
Η Έλενα Κουντουρά, Aντιπρόεδρος της ΤRAN, αναφερόμενη στην αυξανόμενη πίεση που δέχεται ο τουρισμός, υπό το πρίσμα της κλιματικής κρίσης, τόνισε ότι επιβάλλονται πλέον άλλες ταχύτητες. Η Ευρώπη πρέπει να χτίσει ανθεκτικότητα, να επενδύσει έγκαιρα στην πρόληψη, και να εξαλείψει τις διαφορετικές ταχύτητες στη βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη.
“Είναι επείγουσα άμεση προτεραιότητα, η Ευρώπη να συγκλίνει και να ηγηθεί σε στρατηγική, πολιτικές, μοντέλα διακυβέρνησης, χρηματοδοτήσεις και πλαίσιο παρακολούθησης της προόδου στον τουρισμό”.
Χαρακτήρισε ιστορική ευκαιρία και ευθύνη τη νέα στρατηγική για την οποία το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αγωνίστηκε και πίεσε τα πέντε προηγούμενα χρόνια, ώστε να είναι βιώσιμη στην εφαρμογή της και να αποτελέσει πλαίσιο- πρότυπο παγκοσμίως.
Ο κεντρικός ομιλητής, Randy Durband, Διευθύνων Σύμβουλος του GSTC μίλησε για τις επιτυχημένες ευρωπαϊκές και διεθνείς πρακτικές στην παρακολούθηση βιωσιμότητας. Τόνισε ότι «τα πρότυπα βιωσιμότητας δεν είναι απλώς κατευθυντήριες γραμμές. Αποτελούν το θεμέλιο για την ανάπτυξη ενός τουρισμού που προστατεύει τους προορισμούς, ενδυναμώνει τις τοπικές κοινωνίες και διασφαλίζει την ανθεκτικότητα για τις μελλοντικές γενιές». Ανέδειξε τη σημασία της συμμόρφωσης με μια ολιστική προσέγγιση στη διαχείριση προορισμών, όπως αυτή αποτυπώνεται στο Πρότυπο Προορισμού του GSTC, το οποίο, επισήμανε, μπορεί να αποτελέσει έναν ουσιαστικό οδικό χάρτη ώστε η Ευρώπη να ηγηθεί στη βιώσιμη διαχείριση προορισμών.
Η Περιφερειακή Διευθύντρια του UN Tourism, Cordula Wohlmuther σημείωσε πως η μέτρηση της βιωσιμότητας δεν περιορίζεται στα οικονομικά στοιχεία, αλλά είναι κρίσιμη η αξιολόγηση και η ανάλυση δεδομένων σε τοπικό επίπεδο. Σε συνεργασία του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού με τον ΟΟΣΑ και τη Eurostat, γίνεται ήδη η επεξεργασία ενός πακέτου ενιαίων δεικτών βιωσιμότητας που θα αφορά τα κράτη-μέλη της ΕΕ.
Η Αναπληρώτρια Γενική Διευθύντρια της DG MOVE της Κομισιόν, Maja Bakran ανακοίνωσε ότι προχωρούν ήδη οι διεργασίες για την αναθεώρηση του ευρωπαϊκού Κανονισμού 11 για τα στατιστικά δεδομένα. Τα κοινά πρότυπα που θα προκύψουν, θα είναι ένα από τα πιο σημαντικά παραδοτέα της στρατηγικής για το βιώσιμο τουρισμό. Επιπλέον χαρακτήρισε εμβληματικό το επικείμενο έργο ανάπτυξης ευρωπαϊκής πλατφόρμας ψηφιακών δεξιοτήτων και εκπαίδευσης, για τη στήριξη των εργαζομένων και της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων, λαμβάνοντας υπόψη ότι σήμερα το 30% των ταξιδιωτών χρησιμοποιούν την τεχνητή νοημοσύνη.
Η Misa Labarile, Αξιωματούχος Πολιτικής για τον Τουρισμό, της Γενικής Διεύθυνσης Μεταφορών DG MOVE της Κομισιόν, αναφέρθηκε στη διαδικασία για τη δημιουργία ευρωπαϊκού Χώρου Δεδομένων για τον Τουρισμό, και τη σύνδεσή του με άλλα πεδία όπως η κινητικότητα και η εμπειρία, ώστε να είναι προσβάσιμος σε όλους, με παράλληλη δημιουργία συστημάτων υποστήριξης των προορισμών στην υλοποίηση της στρατηγικής για τη βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη.
Η Ελισσάβετ Βόζεμπεργκ-Βρυωνίδη, Πρόεδρος της Επιτροπής TRAN, αναφέρθηκε στο έργο που έχει γίνει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τις προτεραιότητες στη στήριξη του τουρισμού, μέσα από τη νέα στρατηγική. Τόνισε μεταξύ άλλων τη σύνδεση του τουρισμού με τον τομέα μεταφορών, τη βελτίωση των υπηρεσιών, την ανάπτυξη των υποδομών με επίκεντρο την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, το σημαντικό ρόλο της τεχνολογίας και ψηφιοποίησης στη βιωσιμότητα του κλάδου, καθώς και την εκπαίδευση των εργαζομένων που αποτελεί κομβική προτεραιότητα.
Ο Eduardo Santander, CEO & Εκτελεστικός Διευθυντής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ταξιδίων ETC, επισήμανε ότι το ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί στην ΕΕ είναι «εάν θέλουμε να είμαστε οι πρώτοι ή οι καλύτεροι στον μετασχηματισμό». Ένα κοινό σύνολο δεικτών και νέες πολιτικές αποτελούν βασικό ζητούμενο για την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης, τόνισε.
Ο Sérgio Guerreiro, Πρόεδρος της Επιτροπής Τουρισμού του ΟΟΣΑ σημείωσε ότι «η πραγματική βιωσιμότητα απαιτεί συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα σε ένα υποστηρικτικό περιβάλλον, για την επιτάχυνση της κινητικότητας και της εκπαίδευσης. Καλύτερα δεδομένα οδηγούν σε καλύτερες αποφάσεις για το μέλλον του ευρωπαϊκού τουρισμού».
O István Ujhelyi, Πρεσβευτής του UN Tourism στους Ευρωπαϊκούς Θεσμούς, πρώην ευρωβουλευτής, μίλησε για την ανάγκη κινήτρων κατάρτισης ενός χώρου βιωσιμότητας στον τουρισμό, που θα περιλαμβάνει εναρμονισμένο πλαίσιο ορισμών για όλους τους επιμέρους κλάδους και δραστηριότητες στον τουρισμό (αερομεταφορές, κρουαζιέρα, φιλοξενία κ.ά.). Χρειάζονται συγχρόνως παγκόσμιες συμμαχίες, πολιτική ανάπτυξης των μικρών επιχειρήσεων στην Ευρώπη και ανάδειξη των μικρών άγνωστων προορισμών.
Ο Daniel Attard, Ευρωβουλευτής, Εισηγητής της επικείμενης Έκθεσης της ΤRAN για τον ευρωπαϊκό τουρισμό, αναφέρθηκε στο πλαίσιο της υπό διαμόρφωσης έκθεσης με πυλώνες τον πολιτισμό, τη διασυνδεσιμότητα για νησιά και ορεινούς όγκους, την περιφερειακή ανάπτυξη, και την κατεύθυνση των ευρωπαϊκών κονδυλίων στη στήριξη τοπικών επιχειρήσεων καθώς και σε σύνδεση με την αγροτική ανάπτυξη.
Η Elena Baena, Πρόεδρος του Δικτύου των Ευρωπαϊκών Περιφερειών για τον Ανταγωνιστικό και Βιώσιμο Τουρισμό NECSTouR, αναφέρθηκε στους βασικούς φραγμούς που αντιμετωπίζουν οι περιφέρειες στη συγκέντρωση δεδομένων, με κυριότερους τον κατακερματισμό των πληροφοριών, τον διαφορετικό τρόπο συλλογής των δεδομένων ανά περιφέρεια και στα κενά που υπάρχουν στη μέτρηση κρίσιμων δεικτών, όπως πχ. η κατανάλωση ενέργειας και νερού, η διαχείριση απορριμμάτων, η καταγραφή των εκπομπών ρύπων. Στάθηκε ιδιαίτερα στην ανάγκη εξασφάλισης χρηματοδοτήσεων, που σήμερα λείπουν.
Ο Ante Mandić, Aν. Kαθηγητής Οικονομικών, Επιχειρηματικότητας και Τουρισμού στο Πανεπιστήμιο Σπλιτ της Κροατίας, έδωσε έμφαση στην ανάγκη ο πανεπιστημιακός κλάδος να συμμετέχει στη διαβούλευση για την κατάρτιση του νέου πλαισίου. Είναι σημαντικό, δήλωσε, να υπάρχει συνάφεια στη συγκέντρωση των δεδομένων στα κράτη-μέλη ώστε να καλύπτουν τις ανάγκες όλων των διαφορετικών προορισμών, και να είναι το πλαίσιο εφαρμόσιμο από τους τοπικούς οργανισμούς διαχείρισης DMOs.
H Marta Machado, Αναπληρώτρια Γενική Διευθύντρια της ΗΟTREC, υπογράμμισε τη σταθερή δέσμευση του κλάδου της φιλοξενίας στη βιωσιμότητα. Ανέδειξε ορισμένες βασικές ανάγκες για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις: απλές και σαφείς απαιτήσεις αναφοράς, βάσει των πραγματικών αναγκών των επιχειρήσεων, υιοθέτηση εναρμονισμένης μεθοδολογίας πανευρωπαϊκά για το περιβαλλοντικό αποτύπωμα στη διαμονή, ώστε να διασφαλίζεται η συγκρισιμότητα, με αντίστοιχα ψηφιακά εργαλεία, επενδύσεις στην ανάπτυξη δεξιοτήτων και ψηφιοποίηση, και ίσους όρους ανταγωνισμού με την πλήρη εφαρμογή του ευρωπαϊκού Κανονισμού για τις βραχυχρόνιες μισθώσεις.
Η Heli Mäki-Fränti, Αντιπρόεδρος των Ενώσεων των Ευρωπαϊκών Ταξιδιωτικών Πρακτόρων και Tour Operators ECTAA, τόνισε ότι ένα ενιαίο σύστημα πιστοποίησης και παρακολούθησης θα επηρεάσει καταλυτικά τη διαμόρφωση του τουριστικού προϊόντος και των επιλογών των ταξιδιωτών. «Τα data είναι το καυτό θέμα και είναι η κύρια ευθύνη όλων μας, που θα επιτρέψει να αναπτύξουμε πρωτοβουλίες και εργαλεία για να δώσουμε κατεύθυνση στις τουριστικές ροές».
Ο Martyn Griffiths, Διευθυντής Κυβερνητικών Υποθέσεων της Διεθνούς Ένωσης Εταιριών Κρουαζιέρας, CLIA για την Ευρώπη, ανέπτυξε τις ιδιαίτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο τομέας της κρουαζιέρας. Η ΕΕ πρέπει να υιοθετήσει εμπροσθοβαρείς πολιτικές, στηριζόμενες σε δεδομένα και πολιτικές, για να διασφαλίσει την ανθεκτικότητα και τη μακροπρόθεσμη ευημερία της ταξιδιωτικής βιομηχανίας και των τοπικών κοινοτήτων- προορισμών. Ζήτησε συνεργασία οριζόντια του τουριστικού τομέα, για την επιτυχή μετάβαση του τουρισμού.
Τα δύο πάνελ της εκδήλωσης συντόνισαν η Mariana Oleskiv, Διευθύντρια της Capital European Affairs, και ο Ιωάννης Παππάς, Πρεσβευτής του Ευρωπαϊκού Συμφώνου για το Κλίμα, Διευθυντής Προγράμματος του GSTC για την περιοχή της Μεσογείου.