“Ψυχραιμία” Άρθρο του Νίκου Καρμοίρη
Σαν το ανέκδοτο με τον Πόντιο και τη μπανανόφλουδα, που ενώ τη βλέπει μπροστά στο δρόμο του δεν την αποφεύγει και σκέφτεται «ωχ, πάλι θα πέσω»!
Έτσι φαίνεται πως λειτουργούμε κι εμείς. Κι ενώ βλέπουμε τον λάκκο μπροστά μας δεν κάνουμε κανένα βήμα, καμιά προσπάθεια να τον αποφύγουμε κι απλά πέφτουμε μέσα.
Όταν το 1823 δυο μόλις χρόνια μετά την έναρξη της απελευθερωτικής επανάστασης των Ελλήνων, και εν μέσω αυτής, οι Έλληνες έμπαιναν σε εμφύλια διαμάχη κανείς δεν θα μπορούσε τότε να φανταστεί πως τελικά το ‘χει η μοίρα τούτου του λαού να μπλέκει σε μεταξύ του εχθροπραξίες. Βέβαια τη μοίρα, παρά την απρόβλεπτη μορφή της, θα μπορούσαμε να την κρατούμε στο χέρι μας όπως λέμε. Μετά από σχεδόν διακόσια χρόνια ελληνικού κράτους και σύγχρονης Ιστορίας δεν είμαστε σε θέση όχι μόνο να την κρατήσουμε στο χέρι μας, αλλά ούτε και να μελετήσουμε την Ιστορία μας, που κατά την προσφιλή έκφραση επαναλαμβάνεται, και να αποπειραθούμε να την μεταβάλουμε έστω στο ελάχιστο.
Επιχειρώντας ένα σύντομο came back, αποδεικνύεται όχι μόνο η συχνότητα εμφύλιων αντιπαραθέσεων σε σχετικά μικρό χρονικό διάστημα, αλλά και το γεγονός πως αυτές βρίσκουν έδαφος κάθε φορά που οι «φίλοι» και προστάτες μας μεγάλες δυνάμεις αποφασίζουν είτε να αναμειχθούν στα εσωτερικά μας, είτε να μας τείνουν μια ή και περισσότερες χείρες βοηθείας!
Θα μπορούσε η αναδρομή να ξεκινήσει από την περίοδο της αρχαιότητος, τότε που οι Πέρσες κατά τα τέλη του 5ου αιώνα π.Χ. χρηματοδότησαν Πελοποννησιακή και Αθηναϊκή συμμαχία τροφοδοτώντας κατ’ ουσίαν τις έριδες και τις διαμάχες Σπαρτιατών και Αθηναίων κατά τη διάρκεια του πολυετούς Πελοποννησιακού Πολέμου. Όμως αφενός οι Πέρσες δεν υπήρξαν ιστορικά ποτέ «φίλοι» μας και αφετέρου η σύγχρονή μας Ιστορία έχει περισσότερα και πιο τρανταχτά παραδείγματα να επιδείξει.
1823: Κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης οι Έλληνες αγωνιστές ξεκινούν εμφύλια διαμάχη η οποία κατέληξε σε εμφύλιο πόλεμο που ξεκινά το φθινόπωρο του 1823 και τερματίζει το χειμώνα του 1825. Η διαμάχη ξεκινά ως ένας ανταγωνισμός διεκδίκησης των ηνίων τόσο της ηγεσίας της επαναστάσεως όσο και του υπό ίδρυση νεοσύστατου ελληνικού κράτους. Ο εμφύλιος χωρίστηκε ουσιαστικά σε δύο φάσης. Στην πρώτη κυριάρχησε η διαμάχη μεταξύ Κοτσαμπάσιδων και Φιλικών, ενώ στη δεύτερη αντιμάχονταν οι υποστηρικτές της επαναστατικής κυβέρνησης (κυβερνητικοί) εναντίων των Πελοποννησίων. Χαρακτηριστική υπήρξε η ανάμειξη της Αγγλίας κατά τη διάρκεια του εμφυλίου, η οποία όχι μόνο χορήγησε τα, λεγόμενα πλέον, επαναστατικά δάνεια, τα οποία καταναλώθηκαν για τις ανάγκες του εμφυλίου, αλλά παρείχε τη στήριξή της στην πλευρά των κυβερνητικών.
1916: Το 1914 ξεκινά ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Κυβέρνηση, υπό τον Ελ. Βενιζέλο, και Παλάτι διαφωνούν για την ένταξη της Ελλάδας στον Πόλεμο και το παρασκήνιο για την ένταξη ή μη της χώρας είναι ιδιαιτέρως έντονο, καθώς επίσης και το πολιτικό παιχνίδι σκληρό και με πολλά επεισόδια. Αποκορύφωμα της κρίσης η παραίτηση του Πρωθυπουργού Βενιζέλου και ο σχηματισμός από τον ίδιο της «Κυβέρνηση Εθνικής Άμυνας», η οποία εγκαθίσταται στη Θεσσαλονίκη και «μετατρέπει» την πρωτεύουσα της Μακεδονίας σε συμπρωτεύουσα του κράτους χωρίζοντας την Ελλάδα -κυρίως πολιτικά- στη μέση. Μέλη των αντιμαχόμενων δυνάμεων ΑΝΤΑΝΤ και Άξονα εμπλέκονται διακριτικά στα εσωτερικά της χώρας. Το ’17, όμως, ύστερα από το ναυτικό αποκλεισμό της χώρας από τους Άγγλους, η Ελλάδα μπαίνει στον Πόλεμο, ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος Α΄ απομακρύνεται με παρέμβαση των δυνάμενων της ΑΝΤΑΝΤ κι χώρα ενοποιείται ξανά υπό το Βενιζέλο. Οι πόλοι του εθνικού διχασμού, ο οποίος έδειξε πολλά και σκληρά πρόσωπα με αποκορύφωμα την δολοφονία του Ιώνος Δραγούμη, υπήρξαν οι, κοινώς λεγόμενοι, «βενιζελικοί» και «αντιβενιζελικοί» με τους δεύτερους να πρόσκεινται στο Παλάτι. Αν και πέρασε από διάφορα στάδια εντάσεων και αποσυμφορήσεων, για κάποιους ο διχασμός έληξε με την έλευση του καθεστώτος Μεταξά, ενώ για άλλους πολύ αργότερα, το 1974 με την κατάργηση της Βασιλείας.
1946: Υπάρχουν ακόμα άνθρωποι που έχουν ζήσει και θυμούνται τον ελληνικό εμφύλιο. Κάθε αναφορά, λοιπόν, σε καταστάσεις και γεγονότα της περιόδου εκείνης μπορεί να χαρακτηριστεί επισφαλής. Άλλωστε, η Ιστορία σε εθνικό επίπεδο δεν έχει ακόμα τολμήσει να αγγίξει επισήμως τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν τότε. Οι πληγές ίσως να μην έχουν κλείσει ακόμα, και για το λόγο αυτό δεν υπάρχει ακόμη αντικειμενικότητα κατά την προσέγγιση των γεγονότων. Κι αμφιβάλλω αν θα υπάρξει στο εγγύς μέλλον. Παρά ταύτα, από τη μελέτη της παγκόσμιας Ιστορίας μπορούν πολύ εύκολα να προκύψουν στοιχεία που αποδεικνύουν την ουσιαστική ανάμειξη των Δυνάμεων της εποχής όχι μόνο στον ελληνικό εμφύλιο αλλά και στους εμφυλίους που ξέσπασαν στην ευρύτερη περιοχή μας μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όπως π.χ. στη Ρουμανία ή την Τουρκία!
Η περίφημη συμφωνία των ποσοστών τον Οκτώβρη του 1944 αποδεικνύει, πως ο κόσμος, κυρίως η Ευρώπη, είχε χωρισθεί μεταπολεμικά σε σφαίρες επιρροής. Στάλιν και Τσώρτσιλ είχαν συμφωνήσει, όπως υποστηρίζεται, υπογράφοντας σε μια… χαρτοπετσέτα τα ποσοστά επιρροής των ΕΣΣΔ και Αγγλίας στις χώρες της νοτιοανατολικής Ευρώπης, κοινοποιώντας την απόφαση τους και στον Πρόεδρο των Η.Π.Α. Φράνκλιν Ρούζβελτ. Για την Ελλάδα η επιρροή είχε καθορισθεί στο 90% για τους Άγγλους και στο 10% για τους Σοβιετικούς. Ενώ λοιπόν εντός της χώρας σφάζονταν αδέρφια, κάποιοι «φίλοι» εκτός συνόρων, είχαν πριν την έναρξη του εμφυλίου καθορίσει την τελική του έκβαση.
Δεκαετία ’80: Εμφυλιακό κλίμα, που έχει μείνει στη συνείδηση ως μπλε και πράσινα καφενεία, επικρατούσε στα χωριά της χώρας στις αρχές και κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980, το οποίο καταλάγιασε σε αρκετές περιοχές στα τέλη του αιώνα που μας πέρασε. Ο φανατισμός που δημιουργήθηκε από τα δύο κόμματα εξουσίας, Νέα Δημοκρατία και Πα.Σο.Κ., στους οπαδούς ήταν τέτοιος που η έχθρα κι η αντιπάθεια που είχε προκληθεί μεταξύ τους δίχαζε ολόκληρες τοπικές κοινωνίες. Καταστάσεις, που κάποιοι από εμάς δεν έζησαν κι ακούν για αυτές μόνο από διηγήσεις μεγαλυτέρων, σήμερα, που τα δύο άλλοτε κραταιά κόμματα συγκυβερνούν, φαντάζουν περίεργες! Πολλοί ίσως αναρωτηθούν που βρίσκεται ο ξένος δάκτυλος στη συγκεκριμένη περίπτωση. Ίσως πουθενά. Ίσως όμως, όταν ασχοληθεί η εθνική Ιστορία με το τέλος του 20ου αιώνα να καταδείξει ποιοι και πως ανέλαβαν την εξουσία και τις τύχες μας, ποιες συμφωνίες έγιναν και ποια ανταλλάγματα δόθηκαν…
2009: Σωτήριο έτος! Κι εθνοπατέρας κι ο τρίτος Παπανδρέου που μας… κυβέρνησε! Έφερε τους «φίλους» μας τους Ευρωπαίους και τους διεθνείς τοκογλύφους να μας σώσουν. Κι ακόμα, σχεδόν τέσσερα χρόνια, μας σώζουν… Η οικονομική ύφεση κι η ανέχεια είναι παράγοντες που ιστορικά ωφελούν την άνοδο του εθνικισμού. Πρόσφατο είναι και το παράδειγμα της Γαλλίας. Αλλά κι άνοδος του εθνικισμού σχεδόν σε όλη την ευρωπαϊκή ήπειρο. Όταν όμως αυξάνεται το ένα άκρο «συμπαρασύρει» και το αντίπαλο δέος. Κι όταν τα δύο άκρα μεγαλώνουν αρχίζουν να σφίγγουν το μέσο! Οι εκλογές του 2012 ήταν ένα δείγμα για το που οδηγείται η κοινωνία. Ίσως για το που οδηγούν ή έχουν ήδη οδηγήσει την κοινωνία το πολιτικό σύστημα κι οι πρακτικές του, οι «φίλοι» κι οι σωτήρες μας. Και τα τελευταία γεγονότα μαρτυρούν μια κοινωνία θολωμένη που ψάχνει κάπου να βρει όχι να πιαστεί, αλλά να ξεσπάσει… Μια κοινωνία στην οποία σπέρνουν ξανά εμφυλιακό κλίμα, την ωθούν να κάνει τα ίδια λάθη και στέλνουν στη λήθη λέξεις κι έννοιες όπως αλληλεγγύη, συνανθρωπισμός, συνεργασία, ομόνοια, συσπείρωση, συνεργασία…
Η δράση φέρνει αντίδραση, κι η βία φέρνει πάλι βία. Κι ο φασισμός πηγάζει στην έλλειψη σεβασμού και στη βίαιη στέρηση της κάθε ελευθερίας. Κι ας μην μπερδευόμαστε, δεν έχει δεξιές ή αριστερές καταβολές. Πηγάζει σε κάθε άκρο.
Ο Αριστοτέλης έλεγε πως η μεσότητα είναι αρετή. Ψυχραιμία Έλληνες, μην τους κάνουμε πάλι τη χάρη! Ψυχραιμία…
Νίκος Ι. Καρμοίρης
Ακολουθήστε το FLYNEWS στο Google News και παρακολουθήστε όλες τις εξελίξεις